zondag 1 januari 2012

Vingerwijzingen naar de maan

Al vele eeuwen wordt er op verschillende manieren gesproken en geschreven over verlichting of zelfrealisatie. Verschillende stromingen en tradities brachten verschillende leraren, meesters en methodes voort. (En andersom natuurlijk.)

Grote, inmiddels overleden, meesters als Boeddha, Jezus, Nisargadatta Maharaj, Ramana Maharshi, Osho, en vele anderen, hebben allemaal hun eigen manier gehad om hun boodschap door te geven. Ook nu worden er door hedendaagse leraren verschillende woorden en methodes gebruikt om hun boodschap te verspreiden.

Wat al deze woorden gemeen hebben is dat ze bedoeld zijn als de zogeheten "vingerwijzingen naar de maan".

In essentie wijzen ze allemaal naar hetzelfde. Of er nu veel of weinig woorden gebruikt worden, wel of geen methodes aangeprijsd worden, de essentie van al deze leringen is non-dualistisch.

Een bekende, van oorsprong oosterse stroming is de Advaita Vedanta. Letterlijk betekent dit niet-twee. Het is een non-dualistische beschouwing en visie op de aard van het leven en wat zich daarin schijnbaar voordoet. Maar non-dualiteit is natuurlijk in geen enkel concept te vatten. Het wordt niet-twee genoemd in plaats van één want tegenover één zou je weer wat anders kunnen zetten.

Jij als op zichzelf staand persoon, de vermeende doener, diegene die alle ervaringen claimt, bestaat niet werkelijk. Die "jij" die jij denkt te zijn is een illusie, niet meer dan een gedachte. Feitelijk is die "jij" niet meer dan een biologische lichamelijke contractie ontstaan als gevolg van projectie, spiegeling en identificatie van het Zelf in en aan een vermeende buitenwereld. En deze illusie, die vermeende jij dus, bedekt of versluiert jouw ware aard.

Door je aandacht grotendeels te richten op alle bewegingen die zich voordoen in en als dit Zelf (eenheid in ontelbare vormen), zie je dit Zelf makkelijk over het hoofd. Eenheid, open ruimte, bron, helderheid, verlichting, zien, kennendheid, waarheid, Liefde, God, dat wat al dat ervaren van al die bewegingen mogelijk maakt, zijn allemaal woorden die gebruikt worden om te verwijzen naar dat Zelf, "Dat" wat jij werkelijk bent.

Jij (als persoon) bent en blijft slechts een denkbeeldige verschijning (beweging) in deze bron en kan als zodanig nooit op welke manier dan ook dit geheel omvatten. Verlichting of zelfrealisatie is voor jou dus ook niet te bereiken door wat dan ook toe te voegen of te veranderen aan jezelf.

"Jij" als bron bent al het geheel én alles wat zich daarin voordoet. "Jij" bent al dit conceptloze Zelf.

Zelfrealisatie is niks anders dan de springlevende onmiddellijke (zonder voorwaarden) ervaring van hier-nu zijn. En dat is altijd al het geval voor iedereen. Of je het nu weet of niet. Het is Zien (en dat heeft niks met je ogen te maken) dat het leven, inclusief jou en mij, zich helemaal vanzelf, moeiteloos en spontaan ontvouwt zonder dat je daar iets aan kunt en hoeft te doen.

En om terug te komen op de verschillende methodes, leraren en meesters. Zij wijzen allemaal naar "dat". En dat doen zij allemaal op hun geheel eigen wijze. Ik kan me zo voorstellen dat ook de tijdgeest hier een belangrijke rol in speelt.

De ene leraar spreekt je meer aan dan de ander. Net zoals de ene, of juist geen, methode je meer aanspreekt dan de andere. Soms ben je voorbij welke methode of leraar dan ook. En soms ook niet. De realisatie laat zich niet voorspellen en kun je niet afdwingen. Ook zonder überhaupt ooit van dit onderwerp gehoord te hebben kun je, bij een bezoek aan de slager, tijdens het drinken van een biertje of een wandeling in het park ineens het licht zien.

Elke verschijningsvorm heeft zijn eigen weg te gaan.

Voor sommigen is het gelijk duidelijk en anderen doen er jaren over voor het werkelijke Inzicht gerealiseerd wordt. En ook na de realisatie gaat iedere verschijning gewoon verder op zijn of haar eigen weg. Met dien verstande dat het dan klaar en helder is dat het niet meer en minder is dan dat: een denkbeeldige verschijning op een denkbeeldige weg.

Het is niet te voorspellen wat er gebeurt als je "Het" eenmaal ziet. De één zal er nooit een woord (meer) over zeggen en gaat gewoon verder met zijn of haar leven. Getuige ook de bekende Zen uitspraak: "Voor verlichting hout hakken en water dragen en na verlichting hout hakken en water dragen". De ander schreeuwt het daarentegen bijna van de daken om toch maar uiting te geven aan "dat". En alle vormen daar tussen in. Soms is de beker zo vol dat hij overstroomt. Het wil gezegd worden, het wil gedeeld worden. Hoe dat zich voordoet is niet aan jou. Niemand beslist welk dansje hij of zij doet. Er is weten dat het er niet toe doet. Dat er geen voorwaarden zijn en geen juiste manier.

Dus je kunt je blindstaren op de wijzende vinger, hem er zelfs afbijten, maar dan mis je waar het werkelijk om gaat. De vinger en de woorden zijn op zich niet interessant. Woorden zijn nooit de waarheid. De waarheid dat ben Jij.